İlk Türk Devletlerinde Kültür ve Uygarlık

Devlet Yönetimi:

• Uygurlar dışında bütün Türk Devletleri göçebe devlet şeklinde yaşamışlardır.
• Aileler obaları, obalar boyları, boylar ise budunları meydana getirirdi.
• Devlet, hanedanın ortak malı kabul edilirdi.
• Hakanın yetkileri "Kurultay" denilen danışma meclisi ile sınırlandırılmıştı.
• UYARI : Bu durum Türk devletlerinde taht mücadelelerine sebep olmuştur. Bu yüzden Türk devletleri çok kısa sürelerde yıkılmıştır. Devlet kuzey-güney, doğu-batı, sağ-sol olmak üzere ikiye ayrılırdı. Sağı hükümdarlar yönetirdi. Senede iki kez toplanan Kurultay adı verilen bir meclis vardır. Boy beylerinden oluşurdu. Önemli kararlar alınırdı.
• Kurultay, Türklerde askeri yapıda demokrasinin olduğunu gösterir.

Hukuk:

• İslamiyet öncesinde kurulan Türk devletlerinde yazılı hukuk kurallarına rastlanmaz.
• Genelde, sosyal hayatı düzenleyen sözlü hukuk kuralları yani töreler baskındır.
• Devlet yapısında töreyi uygulayan adalet teşkilatının başı hükümdardır.
• Töre hükümleri ile çok ağır cezalar verildiği görülmüştür.

Ordu:

• İlk Türk devletlerinde kadın-erkek her Türk asker sayılırdı.
• İlk düzenli Türk ordusu Asya Hun İmparatoru Mete Han tarafından kuruldu.
• Ordunun başında başbuğ denilen başkomutan bulunurdu.
• Türkler savaşlarda en çok sahte ricat denilen geri çekilme taktiğini uygulayarak başarılı oldular.
• UYARI : Mete Han tarafından kurulan ordu, Türk Kara Kuvvetleri'nin temeli olarak kabul edilmiş ve Çin, Moğol, İran, Bizans ve Roma'yı da etkilemiştir.

Din :

• Tek bir tanrının varlığına inanılmış, Tanrı'ya "tengri" adı verilmişti.
• Bu tanrı Gök tanrı olarak da bilinmekteydi.
• Doğa da bir takım gizli güçlere inanılırdı.
• Şamanizm yani iyi ruh ile kötü ruhun varlığına inanılan bir inançta yaygındı.
• Öldükten sonra yaşama inanç vardı.
• UYARI : İslamiyet öncesi Türklerde görülen tek Tanrı inancı, İslamiyet'in kabul edilmesinde etkili olmuştur. Bu Türklerde öldükten sonra yaşama inanılır, mezarlara Balbal'lar dikilirdi. (Balbal, öldürülen düşman sayısı kadar dikilirdi.)

Ekonomik Hayat:

• Bozkır kültürünün bir sonucu olarak göçebe ve yarı göçebe bir hayat sürmüşlerdir.
• Göçebe hayatın bir sonucu olarak hayvancılık zorunlu geçim kaynağı olmuştur.
• Bununla birlikte balıkçılık, tarım ve yağmacılık da ekonomik hayatta önemli yer almıştır.

Dil ve Edebiyat:

• Türklerde görülen en eski dil Göktürkçe ve alfabe olarak da Göktürk alfabesidir.
• VII. yüzyılda Göktürkler tarafından Göktürk alfabesi ile yazılan Orhun kitabeleri bilinen en eski Türk yazıtları olarak kabul edilir.
• Uygurlar da Uygur alfabesini kullanmışlar ayrıca hareketli harfleri bulmuş ve matbaayı kullanmışlardır.

Bilim ve Sanat:

• Oniki hayvanlı Türk takvimini meydana getirmişlerdir.
• Bilim adamlarından meydana gelen ve Keneş Meclisi adı verilen bir meclisi meydana getirmişlerdir.
• Göçebe hayat sürdükleri için taşınabilir sanat eserleri olarak kemer, kılıç, at koşumu gibi el sanatları ile uğraşmışlardır.
• Uygurlar döneminde Maniheist mabetler yapılmış, mezar anıtları ve saray yapılarına da rastlanmıştır.