İlk Türk Devletlerinde Kurultay(Toy)

Devlet işlerinin yürütülmesinde Hatun ve Kurultay hükümdarlara yardım etmişlerdir.
Kurultay Moğolca bir kelime olup Türkçe karşılığı “Toy”dur. Türklerde iktidarı ve
hükümdarı kontrol eden, savaş, barış gibi devleti ilgilendiren önemli konuları görüşen ve kurultay adı verilen bir meclis bulunuyordu. Türkçe ‘danışma meclisi’ anlamına gelen kurultaya; boy beyleri ileri gelen devlet memurları, din adamları ve toplumsal hayatta önemli yerlere gelen kadınlar katılıyordu. (Toya katılma hakkına sahip kişilere Toygun denirdi.) İslamiyet’ten önceki Türk devletlerinde yer alan Kurultayda;

               

• Törede değişiklikler yapılırdı.
• Hükümdar veliahtı belirleyebilirdi.
• Siyasal, sosyal ve ekonomik sorunlar ile ilgili kararlar alınabilirdi.

Örneğin, Kurultay Göktürk hükümdarı Bilge Kağan’ın şehirlerin surlarla çevrilmesi, Budizm ve Taoizm’in tanıtılması gibi tekliflerini mecliste reddetmiştir. Bu durum,

• Hükümdarın bazı inançların tanınması ve şehirlerin korunmasını istediğini
• Hükümdarın her teklifinin mecliste kabul edilmediğini
• Hükümdarın demokratik bir tutum sergilediğini ve güçlü olduğunu göstermiştir.    

Ancak bazı dönemlerde farklı uygulamalar görülmüş, bazı Türk hükümdarları kurultayın aldığı kararları uygulamamıştır. Bu durum kurultayın danışma meclisine benzediğini göstermektedir. Devletin siyasal, ekonomik ve kültürel sorunlarının Kurultay’da görüşülmesi ve karara bağlanması Türk devletlerinin demokratik yönünü de göstermektedir.