Osmanlı'da Mehter

Kısaca mehter denen mehterhane veya mehter takımı Osmanlı Devleti'nin askeri mızıka kuruluşudur. Mehterhanei Hümayun veya Mehterhanei Hakani denirdi. Ortaçağ'da, İslam devletlerinde bağımsızlığın üç maddi simgesinden biri de askeri mızıka takımı idi. Bun­ların üçüne birden sikke vü tabl-u alem denirdi. Sikke, madeni para, tabi, davul, alem de sancak veya bayrak anlamına gelir, İslâm devletlerinin hepsinde sultanların, hatta bir ilde valilik yapan şehzade ve emirlerin mehter takımları vardı.

Kuruluş olarak Mehter Osmanlılara Selçuklulardan geçmiştir. Hatta Selçuklu sultanı III. Alaeddin Keykubat uçbeyi Osman Gazi'ye saltanat ve bağımsızlık simgesi olarak tabl-u alem (davul ve sancak) gönderdiği söylenir.

Mehterhane 
Osmanlı Devleti'nde mehterhane Yeniçeri Ocağı'nın bir parçasıydı. Evliya Çelebi'nin yazdığına göre 17. yy.ın ortalarında İstanbul'daki Mehterhanei Hümayun'da 300 sanatkar vardı ve bunların hepsi askerdi. Bundan başka Yedikule, Eyüp, Kasımpaşa, Galata, Tophane ve Boğaziçi hisarlarında ayrı mehter takımları vardı. Buralarda sabah ve akşam vakit­lerinde bu mehter takımları iki nöbet vururlar, yani konser verirlerdi.

Mehterhanei Hümayun savaşta orduyla birlikte bulunur, çaldığı ezgilerle askere şevk ve heyecan verir, düşmana korku salardı. 1826 yılında Yeniçeri Ocağı kaldırılınca ona bağlı olan mehterhane de kaldırılarak yerine batılı biçimde bir mızıka takımı (Mızıkayı Hümayun) kuruldu. 1911'de bu kuruluş Mehterhanei Hakani adıyla yeniden düzenlendi. Mehterhane Birinci Dünya Savaşı'nda ve Kurtuluş Savaşı sırasında da hizmet gör­dü. Ama Cumhuriyet yönetiminin kurulmasıyla birlikte ortadan kalktı.

Mehter Müziği 
Mehterhanede çalınan Türk askeri müziği kös, davul, nakkare, kudüm, zurna, nefir, nısfiye, zil, zilli maşa ve bunlara benzer özel çalgılarla çalınır. Bir mehterde bu çalgılardan eşit sayıda birkaç takım bir arada bulunur. Dokuz kat mehter denen en kalabalık çalgılı mehter takımı padişahlara özgüydü. Mehter takımınca çalınan eserlerin bir kısmı sözlü müzik (mehter marşları, türküler v.b.), bir kısmı da çalgı müziği tarzındadır. Mehterde usul vurma (tempo) aletleri ve nefesli sazlar önemli yer tutar.